Wścieklizna

Wścieklizna to śmiertelna dla człowieka, wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa RNA z rodziny Rhabdoviridae (z rodzaju Lyssavirus). Choroba zaliczana do zoonoz, tj. chorób odzwierzęcych.

 

Wścieklizna przyczyna

Choroba wywoływana jest przez wirus wścieklizny (Rabies Virus) z rodziny Rhabdoviridae. Rezerwuarem dla wirusa są wolno żyjące ssaki, m.in. lisy oraz nietoperze, które poprzez zwierzęta towarzyszące lub bezpośrednio w wyniku interakcji z człowiekiem mogą stanowić potencjalne źródło zakażenia.

Wścieklizna rozpowszechnienie

Z danych WHO wynika, że 99 proc. przypadków przeniesienia wirusa na człowieka następuje po pogryzieniu przez zwierzęta domowe (głównie psy). Wirus bytujący w ślinie zwierzęcia może również wnikać do organizmu człowieka przez zadrapania. Według danych WHO 40 proc. osób pogryzionych przez potencjalnie wściekłe zwierzęta to dzieci poniżej 15. roku życia.

Obecnie wścieklizna obecna jest na niemal wszystkich kontynentach – wyjątkiem jest Antarktyda. W Polsce zaczęto odnotowywać przypadki wścieklizny u zwierząt – zarówno dzikich, jak i domowych. W 2020 roku na terenie kraju odnotowano 12 przypadków wścieklizny – 2 u zwierząt domowych, 5 u nietoperzy oraz 5 u innych zwierząt dzikich (głównie dotyczyło to lisów), natomiast w pierwszym kwartale 2021 roku liczba przypadków wyniosła już 6 (wszystkie przypadki dotyczyły lisów z woj. mazowieckiego).

W przypadku zakażeń na terenie Europy ostatnie przypadki wścieklizny u ludzi (6) odnotowano w 2019 roku i dotyczyły Gruzji (1), Włoch (1), Łotwy (1), Norwegii (1), Federacji Rosyjskiej (w części europejskiej 1 przypadek) oraz Hiszpanii (1). Natomiast globalnie 95 proc. przypadków wścieklizny u ludzi i zgonów nią spowodowanych dotyczy Azji oraz Afryki.

W Polsce przypadków wścieklizny u człowieka nie odnotowano od kilkudziesięciu lat – w głównej mierze z uwagi na fakt, iż choroba ta zwalczana jest u zwierząt systemowo (obowiązek szczepień psów domowych oraz zalecane szczepienie kotów, a także akcje szczepień wolno żyjących lisów), a także dzięki wprowadzeniu szczepień ochronnych (również wykonywanych prewencyjnie w przypadku podejrzenia pogryzienia przez wściekłe zwierzę).

Wścieklizna objawy

Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku pogryzienia lub kontaktu rany/zadrapania na skórze ze śliną zarażonego zwierzęcia. Okres inkubacji choroby od momentu zakażenia do rozwinięcia objawów wynosi około 2-3 miesięcy, przy czym może również ulec skróceniu (do 1 tygodnia) lub wydłużeniu (do roku) w zależności od lokalizacji rany i miana wirusa w momencie, w którym doszło do zakażenia.

Choroby nie można leczyć, jedyną formą prewencji po prawdopodobnej ekspozycji na wirusa jest wykonanie szczepienia – po kontakcie ze zwierzęciem podejrzanym o zakażenie osoby, które nie były wcześniej szczepione, otrzymują 5 dawek szczepionki w odstępach czasu 0, 3, 7, 14 oraz 28-30 dni, a także immunoglobulinę z pierwszą dawką szczepionki.

Pierwsze objawy wścieklizny obejmują mrowienie lub kłucie w obrębie rany, przez którą doszło do zakażenia, a także gorączkę. W miarę postępu choroby i wnikania do układu nerwowego człowieka dochodzi do zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego, a następnie zgonu.

Wścieklizna przebieg choroby

W przypadku wścieklizny istnieją dwie formy tej choroby – z nadpobudliwością oraz porażenna. Pierwsza z nich objawia się nadpobudliwością, hydrofobią lub czasami aerofobią (strach przed przeciągami lub świeżym powietrzem). W przypadków pacjentów z tą formą zgon następuje po kilku dniach w wyniku zatrzymania akcji serca i oddechu (na skutek porażenia ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym).

Porażenna forma wścieklizny charakteryzuje się dłuższym przebiegiem niż forma z nadpobudliwością. W jej trakcie następuje powolny paraliż od miejsca wniknięcia wirusa do organizmu, następnie pacjent zapada w śpiączkę, w czasie której finalnie dochodzi do zgonu. Forma porażenna według danych WHO dotyczy zazwyczaj 20 proc. wszystkich przypadków notowanych u ludzi.

Wścieklizna prewencja

Jedyną formą profilaktyki jest wykonanie szczepienia – przed lub po ekspozycji. Ludzka szczepionka zawiera zabitego wirusa wścieklizny.

Copyright ©2025 Szczepie.pl. All Rights Reserved.