Świnka
Świnka – wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa RNA świnki (Mumps rubulavirus, MuV) z rodziny Paramyxoviridae.
Przyczyna, rozpowszechnienie
Wirusowa choroba wywoływana wirusem świnki, który powoduje nagminne zapalenie ślinianek przyusznych. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a wstępna replikacja (namnażanie się) wirusa odbywa się w nabłonku dróg oddechowych. Rezerwuarem wirusa są ludzie.
Przed wprowadzeniem szczepień zapadalność na świnkę wynosiła 40-726 przypadków na 100 tys. mieszkańców, przy czy szczyty zapadalności obserwowano co 2-5 lat i dotyczyły zazwyczaj dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wprowadzenie szczepionek przeciwko wirusowi świnki na terenie Stanów Zjednoczonych (pod koniec lat 60-tych ubiegłego wieku) spowodowało, że zapadalność na świnkę zmalała na przestrzeni lat o 99 proc. i choroba ta notowana jest głównie w zamkniętych, nieszczepionych grupach społecznych.
W przypadku Polski liczba rejestrowanych przypadków w okresie przed wprowadzeniem szczepień do Kalendarza Szczepień Ochronnych wynosiła 150-220 tys. rocznie. Obecnie dane NIZP-PZH wskazują systematyczny spadek liczby notowanych zachorowań na świnkę z poziomu 2208 w 2015 do 1338 w 2019.
Objawy/Przebieg choroby
Inkubacja wirusa w organizmie osoby zakażonej trwa średnio 16-18 dni, ale okres ten może również wynieść 12-25 dni. Pierwszym, charakterystycznym objawem klinicznym świnki jest obrzęk ślinianek (w pierwszej kolejności przyusznych, a następnie może dojść do powiększenia ślinianek podżuchowowych i podjęzykowych). U chorych pojawia się również ból przy połykaniu lub żuciu, gorączka, bóle głowy i mięśni, utrata apetytu. Obrzęk ślinianek może być jedno- lub obustronny.
Rozpoznanie następuje zazwyczaj na podstawie obrazu klinicznego, można również wykonać test RT-PCR.
Powikłania
W przypadku niezaszczepionych mężczyzn najczęstszym powikłaniem jest zapalenie jąder, które według różnych szacunków może dotykać nawet co trzeciego mężczyznę, który wcześniej nie był szczepiony. W przebiegu zapalenia jąder w wyniku zakażenia wirusem świnki pojawia się obrzęk, tkliwość, nudności, wymioty oraz gorączka. Wśród niezaszczepionych kobiet powikłaniem świnki mogą być zapalenie jajników lub sutka, które obserwowane mogą być nawet u odpowiednio 7 proc. i 30 proc. pacjentek dorosłych (po okresie dojrzewania)
W przebiegu świnki obserwowano również powikłania w postaci zapalenia trzustki (u 4 proc. chorujących), utraty słuchu (u 4 proc. chorujących), zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (nawet u 10 proc. chorujących) czy zapalenia mózgu. Co warto pamiętać powikłania związane z zakażeniem wirusem świnki są zazwyczaj częstsze u dorosłych niż u dzieci, a osoby zaszczepione są mniej narażone na ich wystąpienie niż osoby niezaszczepione.
Prewencja
Obecnie profilaktyka bazuje na realizacji szczepień ochronnych preparatem skojarzonych przeciwko odrze oraz różyczce (MMR). Pełna odpowiedź immunologiczna uzyskuje się po dwóch dawkach preparatu.