Spis treści
Odra
Odra to ostra, wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirusa RNA z rodziny paramyksowirusów, często określana mianem choroby wieku dziecięcego, natomiast zapadalność dotyczy wszystkich grup wiekowych.
Odra przyczyna
Odra to choroba wywoływana przez wirusa odry (Measles virus, MEV) należącego do rodziny paramyksowirusów z rodzaju Morbillivirus. Wirus przenoszony jest drogą kropelkową, a dostając się przez jamę nosowo-gardłową, infekuje nabłonek oddechowy oraz śluzówkę spojówek.
Odra rozpowszechnienie
Pomimo dostępnych szczepionek choroba ta jest nadal szeroko rozpowszechniona i w 2018 roku była przyczyną 140 tys. zgonów wśród dzieci poniżej 5. roku życia. Przed 1980 rokiem choroba ta co roku powodowała zgon ponad 2 mln pacjentów zakażonych wirusem odry.
W regionie europejskim WHO w 2018 roku odnotowano 72 zgony wśród dzieci i dorosłych chorujących na odrę, a liczba chorych odnotowanych w 47 spośród 53 państw – przekroczyła 82,5 tys. pacjentów. Dane te wskazują, że całkowita populacja pacjentów zakażonych wirusem odry na terenie Europy była 3-krotnie wyższa niż rok wcześniej. W przypadku 61 proc. pacjentów choroba wymagała hospitalizacji. Pod względem liczby przypadków liderem w europejskim regionie WHO była Ukraina, tuż za nią uplasowały się natomiast Serbia oraz Izrael.
W przypadku Polski istotne pogorszenie sytuacji epidemicznej dotyczącej odry zanotowano w 2018 roku. Jak wskazują dane przedstawione przez NIZP-PZH, od października 2018 roku do lipca 2019 roku zarejestrowano 1688 zachorowań na odrę. Natomiast w samym 2019 roku odnotowano 1492 przypadki odry.
Zdaniem epidemiologów rosnąca liczba przypadków zachorowań na odrę to efekt niechęci coraz szerszej grupy rodziców do wykonywania szczepień ochronnych przeciwko odrze.
Odra objawy
Odra należy do grupy najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych na świecie. Wirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową i pozostaje aktywny (zaraźliwy) w powietrzu i na powierzchniach do dwóch godzin. Pacjent zakażony wirusem odry jest źródłem zakażeń już na 4 dni przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki oraz przez 4 dni po wystąpieniu charakterystycznych dla choroby objawów. Pierwszym objawem odry jest wysoka gorączka pojawiająca się u pacjenta po 8 do 12 dni od kontaktu z patogenem.
Odra przebieg choroby
Początkowo choroba może przebiegać z takimi objawami, jak kaszel, katar, łzawienie z oczu. Kolejnym charakterystycznym objawem są przebarwienia błony śluzowej policzków (małe, białe plamki z czerwoną obwódką) oraz wysypka, która początkowo ma postać drobnych różowych plamek i w miarę upływu czasu zmienia się w większe plamy o zabarwieniu ciemnoróżowym. Wysypka w pierwszej kolejności pojawia się w obrębie głowy – za uszami, na czole, a następnie zstępuje na pozostałe części ciała.
Odra powikłania
Najpoważniejsze powikłania odry obejmują m.in. ślepotę (w wyniku zapalenia rogówki i pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego), zapalenie mózgu (infekcja powodująca obrzęk mózgu), podostre stwardniające zapalenie mózgu, infekcje ucha, a także zapalenie płuc (ze śmiertelnością na poziomie 1-6 proc. przypadków) czy zapalenie mięśnia sercowego.
Ciężka odra jest bardziej prawdopodobna u słabo odżywionych, małych dzieci, szczególnie tych, u których występuje niedobór witaminy A lub osłabienie układu odpornościowego (np. w wyniku zakażenia wirusem HIV lub innych niedoborów odporności).
Odra prewencja
Jedyną skuteczną formą profilaktyki jest szczepienie. Na rynku dostępne są preparaty skojarzone MMR – przeciwko odrze, śwince i różyczce. Zawierają osłabione, żywe wirusy, a uzyskana dzięki podaniu dwóch dawek odporność wynosi 98-99 proc. i utrzymuje się do końca życia. W krajowym Programie Szczepień Ochronnych szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce jest obowiązkowa i podawana w 13.-15. miesiącu życia (I dawka), a następnie w 6. roku życia (II dawka).