Meningokoki

 

Meningokoki Przyczyna

Dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych to gram-ujemne bakterie, dla których rezerwuarem są ludzie (nosiciele, u których nie musi dochodzić do manifestacji objawów). Według szacunków WHO nosicielami N. meningitidis może być nawet 10 proc. populacji. Natomiast do zakażenia (zazwyczaj drogą kropelkową) może dojść także na skutek kontaktu z osobą chorą. Wyróżnia się 13 typów serologicznych, spośród których pięć odpowiada za blisko 90 proc. zakażeń. W przypadku zakażenia u ponad 50 proc. osób rozwija się zapalenie opon mózgowych, natomiast średnio 40 proc. pacjentów zagrożonych jest rozwojem sepsy meningokokowej.

Meningokoki rozpowszechnienie

Meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych obserwowane jest na całym świecie, ale szczególnie wysoka liczba przypadków notowana jest na terenie Afryki Subsaharyjskiej – w pasie od Senegalu po Etiopię – nazywanym również pasem meningokokowym.

Mapa: Defeating meningitis by 2030:a global roadmap (WHO, kwiecień 2020)

Dane epidemiczne ECDC wskazują, że na terenie Europy w 2017 roku odnotowano 3221 potwierdzonych przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (ang. invasive meningococcal disease, IMD), w wyniku której zmarły 282 osoby. Cztery państwa – Francja, Hiszpania, Niemcy oraz Wielka Brytania odpowiadały za 58 proc. wszystkich przypadków, natomiast najwyższy odsetek w przeliczeniu na 100 tys. populacji zanotowano na terenie Litwy (2,4), Irlandii (1,5) oraz Niderlandów i Wielkiej Brytanii (gdzie wskaźnik ten wyniósł 1,2).

Według danych ECDC najwyższą zapadalność na inwazyjną chorobę meningokokową obserwowano wśród najmłodszych dzieci w wieku poniżej 12. miesiąca życia, gdzie w 2017 roku odnotowano 8,2 przypadki na 100 tys. Natomiast w przypadku dzieci w wieku od roku do 4 lat wskaźnik zapadalności oszacowano na 2,5 na 100 tys. mieszkańców.

Meningokoki objawy

Średni czas inkubacji od momentu zakażenia wynosi 4 dni (może się wahać w przedziale 2-10 dni). Pierwsze objawy choroby to wysoka gorączka, osłabienie, ogólne złe samopoczucie. Do objawów tych mogą dojść również symptomy charakterystyczne dla zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych – wrażliwość na światło, bóle głowy, wymioty, a także pojawiająca się sztywność karku i zaburzenia świadomości, u niemowląt obserwuje się wypukłe ciemiączko.

Meningokoki przebieg choroby

W przypadku inwazyjnej choroby meningokokowej, przebiegającej jak sepsa, mamy do czynienia z gwałtownymi objawami (tzw. przebieg piorunujący, w którym zgon może nastąpić nawet w ciągu 12 godzin od pierwszych objawów choroby). W przypadku posocznicy meningokokowej charakterystycznymi objawami są krwotoczna wysypka na ciele dziecka, a także wybroczyny na kończynach. W jej przebiegu może dojść do zapaści układu krążenia (tachykardia, spadek ciśnienia tętniczego, sinica).

Dane WHO wskazują, że nawet leczona, inwazyjna choroba meningokokowa o przebiegu piorunującym ma śmiertelność na poziomie 8-15 proc. w ciągu 1-2 dni od pierwszych symptomów. Natomiast meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w przypadku braku wdrożenia właściwego leczenia prowadzi do śmierci co drugiego pacjenta.

Meningokoki powikłania

W przypadku pacjentów, u których doszło do meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, najczęstszymi powikłaniami są uszkodzenia mózgu, utrata słuchu bądź niepełnosprawność umysłowa. Powikłania dotyczą 10-20 proc. pacjentów, u których stwierdzono bakteryjne zapalenie opon mózgowych.

Meningokoki prewencja

Jedną z form prewencji jest stosowanie szczepionek, które dostępne są w formie białkowej (przeciw meningokokom serogrupy B) lub skoniugowanej (przeciw meningokokom serogrupy C oraz A, C, W135 i Y). W Programie Szczepień Ochronnych immunizacja przeciw meningokokom jest zalecana: niemowlętom powyżej 2. miesiąca życia, dzieciom i dorosłym narażonym na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej (np. mającym bliski kontakt z osobami chorymi lub przebywającym w dużych skupiskach ludzkich, np. żłobki, domy dziecka etc.), a także dzieciom i dorosłym m.in. z wrodzonymi niedoborami odporności lub ryzykiem zaburzeń odporności.