Spis treści
Grypa
Grypa to ostra, wirusowa choroba zakaźna charakteryzująca się sezonowością.
Grypa przyczyna
W przypadku grypy mamy do czynienia z czterema głównymi typami wirusów – A, B, C i D. Wirusy grypy typu A to patogeny wywołujące pandemię grypy sezonowej i klasyfikowane są pod względem występowania na ich powierzchni białek – hemaglutyniny (HA) i neuraminidazy (NA). W populacji ludzkiej obecnie notowane są dwa główne podtypy wirusa grypy A – A (H1N1) pdm09 oraz A (H3N2). Wirusy grypy typu B, również występujące w populacji ludzkiej (i powodujące grypę sezonową), należą zazwyczaj do dwóch głównych linii: B / Yamagata lub B / Victoria. Wirusy grypy typu C wykrywane są zdecydowanie rzadziej, ponieważ powodują zazwyczaj infekcje charakteryzujące się łagodnym przebiegiem. Natomiast wirusy grypy typu D powodują zakażenia bydła i do tej pory WHO nie stwierdziło przypadku przełamania przez nie bariery gatunkowej (tj. zakażenia u ludzi).
Grypa rozpowszechnienie
Grypa to choroba przenoszona drogą kropelkową, a także przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub ze skażoną powierzchnią. Wirus grypy atakuje komórki błony śluzowej dróg oddechowych, gdzie replikuje i bardzo często niszczy nabłonek, umożliwiając tym samym wtórne zakażenia bakteryjne. Osoba dorosła może być źródłem zakażenia na 1-2 dni przed wystąpieniem objawów i zakaża do 5-7 dni po ich wystąpieniu.
Dane WHO wskazują, że co roku na grypę sezonową na całym świecie zapada 5-10 proc. dorosłej populacji i 20-30 proc. populacji pediatrycznej (w sumie może być to nawet 1 mld przypadków rocznie). Śmiertelność szacowana jest na poziomie 250-500 tys. zgonów, z czego 28-111 tys. przypadków dotyczy dzieci poniżej 5. roku życia. W Europie grypa sezonowa co roku dotyka nawet 50 mln pacjentów i powoduje 15-70 tys. zgonów.
Grypa sytuacja epidemiczna w Polsce
W sezonie 2019/2020 odnotowano ponad 3,769 mln zachorowań na grypę i podejrzeń zachorowań na grypę – z czego 889 tys. przypadków dotyczyło dzieci do 4. roku życia, a 840 tys. dzieci w wieku 5-14 lat. Z powodu grypy hospitalizowano ponad 16,6 tys. pacjentów, a liczba zgonów odnotowanych w sezonie 2019/2020 wyniosła 64 i w głównej mierze dotyczyła populacji powyżej 65. roku życia (42 zgony).
Grypa objawy
Grypie towarzyszą objawy zarówno ze strony układu oddechowego (gdzie namnaża się wirus), jak również ze strony całego organizmu. W przypadku objawów ze strony układu oddechowego są one niespecyficzne i obejmują kaszel, ból gardła i katar. Dodatkowo u pacjentów pojawiają się: wysoka gorączka (powyżej 38 st. C), ból lub sztywność mięśni, nudności, dreszcze i ogólne złe samopoczucie (uczucie rozbicia).
Grypa przebieg choroby
Choroba trwa około 7-10 dni i zazwyczaj jest leczona objawowo. Diagnostyka grypy bazuje na ocenie klinicznej pacjenta, możliwe jest jednak wykonanie badań wirusologicznych bazujących na testach antygenowych lub testach molekularnych RT-PCR, który pozwala na identyfikację RNA wirusów grypy.
Grypa powikłania
Poważnym problem zdrowotnym są pojawiające się w przebiegu grypy powikłania. W przypadku układu oddechowego może dochodzić m.in. do pogrypowego zapalenia płuc i oskrzeli, wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc, np. pneumokokowego czy meningokokowego. U osób przewlekle chorych może również dojść do zaostrzenia astmy.
Grypa może również przyczyniać się do zapalenia mózgu lub opon rdzeniowo-mózgowych, a także zapalenia ucha środkowego (szczególnie często występującego u dzieci), zapalenia mięśnia serca i osierdzia, a także zaostrzenia innych schorzeń przewlekłych.
Powikłania grypy mogą występować u pacjentów bez względu na ich wiek i stan zdrowia. Natomiast szczególnie groźne są dla pacjentów po przeszczepach, w wieku senioralnym, osób ze schorzeniami układu oddechowego, pacjentów (m.in. onkologicznych) w trakcie leczenia immunosupresyjnego, osób z obciążeniami kardiologicznymi.
Grypa prewencja
Skuteczna profilaktyka przeciwko grypie bazuje na szczepieniach ochronnych preparatami zawierającymi inaktywowane wirusy. Szacunki wskazują, że skuteczność immunizacji wynosi 40-70 proc. w zależności od sezonu (liczby zachorowań) oraz grupy osób poddawanych szczepieniu. Szczepienie może być wykonywane od 6. miesiąca życia pacjenta, a odporność uzyskuje się po 2 do 3 tygodni po immunizacji. NIZP-PZH wskazuje, że z uwagi na szczyt zachorowań na grypę przypadający na styczeń-marzec optymalny okres na wykonanie szczepienia w Polsce to miesiące od września do grudnia.
Z uwagi na dużą zmienność wirusów grypy co roku WHO ogłasza skład szczepionki przeciwko grypie sezonowej – w przypadku sezonu 2021/2022 zaleca się, by stosować szczepionki czterowalentne zawierające antygeny szczepów: A/Victoria/2570/2019 (H1N1)pdm09, A/Cambodia/e0826360/2020 (H3N2), B/Washington/02/2019 (linia Victoria) oraz B/Phuket/3073/2013 (linia Yamagata).